زمان مطالعه: 5 دقیقه متکلمان اسلامی برای اثبات صانع، راه حدوث را در پیش گرفته اند و از نظر قاضی عبدالجبار، نخستین کسی که به این دلیل توجه پیدا کرده و یا آن را پرورش داده است، ابوالحسین علاّف (235- 135ق) شیخ معتزله است؛ آن گاه یاد آور می شود که اساس این برهان را چهار مقدمه به شرح ذیل تشکیل می دهد: 1.

زمان مطالعه: 2 دقیقه محقّق سبزواری (1214- 1289 ق(، این نوع اقامه برهان بر وجود محدث و صانع جهان را، نوعی خروج از راه راست دانسته و در منظومه ی خود چنین می گوید: من فی حدوث العالم قد انتهج فإنّه عن منهج اصدق خرج آنگاه علّت خروج از راه راست را، چنین بیان می کند: لأنّ مناط الحاجة إلی العلّة هو الامکان فقط،

زمان مطالعه: 2 دقیقه اگر تغییر محدود به برخی از عوارض جسم باشد، نیاز به محدث نیز در همان محدوده خواهد بود و به همین دلیل، استدلال متکلمان به این که عالم متغیر است و هر متغیر حادث است، پس عالم حادث است، با دقت عقلی به این صورت بیان می شود که «عالم در عوارض و اوصاف خود متغر است و هر چه

زمان مطالعه: < 1 دقیقه هر چه خالی از حوادث نیست حادث است، کلام استواری نیست؛ زیرا از دیدگاه متکلمان عالم حادث است، یعنی خداوند بود و چیزی نبود و از آن پس اراده نمود و شروع به آفرینش عالم کرد. و اراده نیز از دیدگاه این گروه، صفت فعل بوده و مانند عالم حادث است، پس خداوند نیز محلّ حوادث است، زیرا قبل از

زمان مطالعه: 2 دقیقه 1. دقت در مقدمات چهارگانه ی برهان، روح برهان را آشکار می سازد و سخن آنان که بر محور «ملازمه» دور می زند عبارت است از: «هر گاه یکی از متلازمان به نام «اکوان اربعه» حادث است، طبعاً ملازم دیگر نیز حادث است«. این مسئله از تشبیه قاضی عبدالجبار، به توأمان، کاملاً به دست می آید. ولی هرگز در ضمن

زمان مطالعه: 2 دقیقه 1- مقصود از فطریات احساسی و گرایشی چیست؟ 2- نشانه های دلایل فطریات کدام است؟ 3- رابطه فطرت با ارزش چیست؟ اصطلاح «فطرت» از قرآن کریم أخذ شده است. آن جا که قرآن در تشریح آیین یکتا پرستی روی «فطرت» به معنی «خلقت انسان» تکیه می کند و در سوره ی روم چنین می فرماید «فأقم وجهک للدّین حنیفاً فطرت