زمان مطالعه: 2 دقیقه این دو آیه در نخستین مطالعه، و در چشم انداز سطحى، از دلایل روشن نظریه جبر به شمار مى روند ولى اگر با واقع بینى و نگاه عمیق مورد مطالعه قرار گیرند معلوم خواهد شد که نه تنها دلیل بر اندیشه جبر نیستند، بلکه بر اختیار و آزادى انسان گواهى مى دهند و اینک بررسى و تفسیر این دو آیه:

زمان مطالعه: < 1 دقیقه اگر آغاز دو آیه مورد بحث را، به دقت مطالعه کنیم معلوم مى شود که این دو آیه نه تنها دلیل بر نظریه جبر نیستند، بلکه بر آزادى و اختیار انسان گواهى مى دهند زیرا در آغاز آن دو، خداوند به عدالت و عبادت و اخلاص دستور مى دهد و ناگفته معلوم است که از نظر عقل، تکلیف کسى به

زمان مطالعه: 2 دقیقه دسته سوم آیاتى است که مى گوید ایمان به خدا و گام نهادن در راه سعادت و نیکى، جز به اذن و مشیت الهى تحقق نمى یابد، بنابراین، هدایت انسان هاى هدایت یافته، پدیده اى است که صد در صد وابسته به اراده و خواست خدا بوده، و از قلمرو خواست و اراده انسان بیرون است و از آنجا که

زمان مطالعه: 1 دقیقه در این آیات و آیات دیگر مشابه آنها دو مطلب بیان گردیده است: 1. ایمان و گرایش به خوبى ها جز با اذن خدا تحقّق نمى یابد. 2. خداوند هدایت همه انسانها را اراده نکرده است. این دو مطلب که دو اصل قرآنى در مسأله هدایت و ضلالت بشمار مى روند هر چند به ظاهر چنین مى نمایند که انسان

زمان مطالعه: 3 دقیقه اینک دومین مطلبى را که در آیات یاد شده طرح گردیده است; مورد بررسى قرار مى دهیم: «خداوند هدایت همگان را اراده نکرده است و اگر مى خواست که همه انسانها هدایت شوند، همگى هدایت مى شدند». طرفداران نظریه جبر این مطلب قرآنى را با اصل آزادى و اختیار انسان در هدایت و ضلالت ناسازگار مى دانند ولى حقیقت این

زمان مطالعه: 2 دقیقه اکنون که انسان از دیدگاه قرآن خود مسئول گمراهى خویش است و اندیشه جبر در مسأله هدایت و ضلالت، فکر خام و ناآزموده اى بیش نیست جاى این سؤال باقى است که چرا گاهى گمراهى انسان، به خدا نسبت داده مى شود و اصولاً با توجه به این که گمراه کردن دیگران یکى از صفات نقص به شمار مى رود