در جهان امروز در ارزش گذارى به کارهاى انسان، رویه‌ى کار را ملاک قرار داده و آن‌را به نوعى ارزیابى مى‌کنند. مثلا هرگاه مردى در انظار عمومى به راز و نیاز خدا بپردازد و با زارى و گریه از خدا طلب پوزش نماید و یا مرد متمکّنى براى مستمندان درمانگاه و بیمارستانى بسازد عمل او را ستوده و جزء ارزشها به شمار مى‌رود و با انگیزه‌ى عمل او کارى ندارند و این‌که او واقعا از خوف خدا مى‌گریست یا انگیزه‌ى او ریاکارى و جلب نظر مردم بود، و یا او بیمارستان را به انگیزه‌ى بشر دوستى و نوع پرورى و اظهار همدردى با بیچارگان ساخته است یا این که انگیزه‌هاى مادى پشت سر این پدیده به ظاهر نیک هست و مى‌خواهد در انتخابات شهرى و یا استانى رأى مردم را بخرد و….
در حالى که در نظام اخلاقى اسلام، نیکى و آراستگى ظاهر عمل یکى از پایه‌هاى ارزش است ولى تا اصل دیگرى به آن ضمیمه نگردد نمى‌توان عمل انسان را جزء ارزشها شمرد و آن اصل دیگر عبارت است از: نیّت و انگیزه‌ى پاک که سرچشمه‌ى عمل به شمار مى‌رود؛ از این جهت هر نوع عمل زیبا امّا به انگیزه‌ى مادى شایسته ستایش نبوده و ارزش شمرده نمى‌شود. و نظام اخلاقى اسلام با تمام نظامات اخلاقى یونان باستان و غرب امروز در طرح این شرط فاصله مى‌گیرد و عملى را کار اخلاقى مى‌داند که از ایمان انسان به خدا و اخلاص وى سرچشمه بگیرد نه از هوا و هوس و….
مشرکان مکه در عصر رسالت بت‌پرست بودند ولى در عین حال به تعمیر مسجد الحرام مى‌پرداختند و از این طریق در دل جامعه عرب مقامى عظیم کسب مى‌کردند ولى قرآن با کمال صراحت، عمل آنان را بى‌ارزش خواند و یادآور شد عمل صالح میوه‌ى درخت ایمان و اخلاص است، و کار پرتوى از نیت آدمى به شمار مى‌رود و رنگ و بوى آن‌را مى‌گیرد و این گروه کافر که بر کفر خود گواهى مى‌دهند چگونه به تعمیر خانه خدا که از آن مؤمنان به خدا است دست مى‌یازند در این مورد
چنین مى‌فرماید:
»ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اَللّهِ شاهِدِینَ عَلى أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی اَلنّارِ هُمْ خالِدُونَ«.(1)
»مشرکان حق ندارند مساجد خدا را آباد کنند در حالى که به کفر خود گواهى مى‌دهند.
اعمال آنان (به خاطر کفر) نابود شده و در آتش، جاودانه خواهند ماند«.
سپس در آیه بعدى عمران و آبادى مساجد را از شؤون دارندگان ایمان به خدا و روز جزا مى‌داند، آنان که نماز را بپا مى‌دارند و زکات مى‌دهند و جز از خدا از کسى نمى‌ترسند؛ چنان که مى‌فرماید:
»إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اَللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ أَقامَ اَلصَّلاةَ وَ آتَى اَلزَّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اَللّهَ…«.(2)
»مساجد خدا را فقط کسانى آباد مى‌کنند که از ایمان به خدا و روز دیگر (جهان آخرت) بهره‌مند بوده و نماز را بپا داشته و زکات مال را بپردازد و جز از خدا از کسى نترسند«.
1) توبه / 17.
2) توبه / 18.
