در این بخش عناوین یاد شده در زیر همگی از مقوله ادعای تعارض علم با دین است مورد بررسی قرار گرفته اند:
1- تحول انواع و حکمت صنع
2- تحول انواع و اندیشه معارضه با کتب آسمانی
3- اعجاز و گزاره علمی
4- اعجاز دلیل منطقی بر راستگویی
5- گیرنده ای به نام وحی
6- علم و اختیار انسان
تعارض علم و دین:
»تعارض علم و دین«، صورت دیگری از مسئله تعارض «فلسفه و دین» است که در اوایل خلافت عباسیان در مجامع دینی مطرح گردید، زیرا در عصر نهضت ترجمه کتب فلسفی و طبیعی و ریاضی یونانیان و هندیان و ایرانیان، آراء و افکاری از طریق ترجمه ها عرضه شد که با ظواهر شرع سازگار نبود و همین سبب شد که مسئله تعارض «فلسفه و دین» در میان علما و دانشمندان اسلامی مطرح گردد، گروهی جانب تعارض را گرفته و بر تحریم آموختن چنین علومی فتوا دادند، گروه دیگر با تأویل آیات و روایات، به تلفیق هر دو پرداختند.
نبرد تعارض فلسفه و دین تا عصر صدرالمتألهین (979- 1050ق) ادامه داشت، و کمتر فردی توانست که از فاصله آن دو بکاهد، سرانجام او با پی ریزی اصولی توانست، فاصله را کم کند، هر چند در پاره ای از موارد، شانس موفقیت او چشمگیر نبود.
در عصر نهضت علمی و صنعتی غرب، وقتی برخی از دست آوردهای دانشمندان با ظواهر کتاب مقدس، همسو نشد، بار دیگر همان مسئله دیرینه در میان مسلمین، به صورت «تعارض علم و دین» در میان مسیحیان مطرح گردید و نبرد کشیشان و پدران روحانی با دست آوردهای علوم، آغاز شد و پس از مدتی نبرد و نقاش، تکفیر و تفسیق، بر این مصالحه شد که راه علم و دین از هم جدا است، دانش برای خود راهی و دین نیز برای خود راه دیگری دارد، نه تنها بر تعارض علم و دین صحه گذاردند، بلکه تعارض عقل و دین را نیز نپذیرفتند و در اساسی ترین اصول آیین مسیحی که اعتقاد به «تثلیث» است، راه دین را از راه عقل جدا ساخته، و
حاکمیت خرد را بر این که واحد نمی تواند سه، و سه تا نیز نمی تواند واحد باشد، نادیده گرفته و اعتقاد به تثلیث را در رأس عقاید خود قرار دادند. بنابراین، عناوین سه گانه:
الف- تعارض فلسفه و دین
ب- تعارض علم و دین
ج- تعارض عقل و دین
صورتهای متعدد از یک مسئله است و آن این که، دین برهان پذیر نبوده و یک امر فردی و کاملا احساسی است، هرگز لازم نیست که فلسفه و علم و عقل آن را تصدیق کند.
گروه مادی که از آب گل آلود، در صدد شکار ماهی هستند، مسائلی را به رخ دینداران می کشند و بر تثبیت تعارض اصرار می ورزند.
ما از میان این مسائل، عناوینی را برگزیدیم که اندیشه تعارض در آنها نیرومندتر و فراگیرتر است و پیرامون آنها، به گونه ای سخن گفتیم که مادی خود به خود، خلع سلاح گردد از میان مقوله های مختلف تعارض شش مسئله یاد شده در زیر را در شش فصل مطرح کرده ایم:
1- تحول انواع و حکمت صنع
2- تحول انواع و اندیشه معارض با کتب آسمانی
3- اعجاز و گزاره علمی
4- اعجاز دلیل منطقی بر راستگویی
5- گیرنده ای به نام وحی
6- علم و اختیار انسان
در فصل نخست، تعارض داروینیسم و تحول انواع با براهین اثبات صانع مطرح است، در حالی که در فصل دوم، تعارض آفرینش تدریجی انسان، با تورات و یا قرآن مطرح می باشد و در مسئله سوم، اندیشه مخالفت معجزه با قوانین علمی
مطرح است. و در مسئله چهارم محور سخن دلالت منطقی اعجاز بر صدق مدعی است و در مسئله پنجم، ادراکی به نام وحی که از خصایص پیامبران است، مورد بحث قرار می گیرد. در مسئله ششم جبری گری علمی با مختار بودن انسان در دین صف آرایی می کند. و در آینده موضع علم را در این مسائل روشن می کنیم، از نظر تعارض و عدم تعارض، به داوری می نشینیم.
از آن جا که رسالت این کتاب، رسالت مدخلی و ارائه نمونه ها است، در فصل تعارض به همین شش گفتار بسنده می کنیم، شما می توانید موضوعات دیگری را نیز برگزینید و درباره تعارض و یا عدم تعارض آنها، با دین از نظر فلسفه و عقل و علم گفتگو کنید.
