بی ارتباطی اعتراضها به برهان نظم

معترضان از «هیوم» گرفته تا «جان هاسپرز» و دیگران، همگی این اعتراضها را پیرامون برهان نظم مطرح کرده و آن را ناقض برهان نظم می انگارند، در حالی که همه این اعتراضها بر فرض درست بودن، کوچکترین ارتباطی به برهان نظم ندارند؛ زیرا واقعیت برهان نظم این است که نظم هدفدار، حاکی از مداخله ی موجود ذی شعور در

آن است و امّا این که پدیده آرنده ی نظم خیرخواه است یا بدخواه، کاری با برهان نظم ندارد. این که «جان هاسپرز» می گوید: «مردم نظم را تنها نمی خواهند، بلکه نظم توأم با خیر را طلب می کنند«، کاملاً مغالطه است؛ خواسته ی مردم نمی تواند به برهان تحمیل شود، در تحلیل برهان باید هماهنگی نتیجه را با مقدّمات در نظر گرفت. چنان که در فصل پیشین یاد آور شدیم، این نوع خرده گیریها مربوط به صفات آفریدگار است، نه اثبات وجود او.