تقریر کنندگان برهان نظم یادآور می شوند که پیشرفت علوم طبیعی برهان نظم را تقویت می کند و در حقیقت بزرگترین راهنمای توحید و خداشناسی می باشد، زیرا در این علوم درباره ی اسرار و قوانین موجودات طبیعی به طور روشن بحث می شود و هر قانونی که کشف می گردد، روزنه ی تازه تری به سوی مشاهده ی آثار علم و تدبیر می گشاید و در حقیقت پیشرفت علوم مایه ی استواری ایمان و درخشیدن آن است. (1).
در این جا، جای این پرسش هست: امروز اروپا و آمریکا که مهد پیشرفت علوم می باشند، چرا مسئله ی خداشناسی در آنجا درخشش بیشتری ندارد؟ (2).
در پاسخ یادآور می شویم که پیشرفت علوم درباره ی پدیده های طبیعی، به برداشت انسان از جهان و نظم هدفدار آن، کمک شایانی کرده است و هر چه علم بشر جلو می رود، این مجال را برای تفکر انسان فراهم تر می سازد و به دیگر سخن پیشرفت علوم به صغرای برهان- به گونه ای که یادآور شدیم- کمک می کند، نه این که همه ی مقدمات برهان را بر عهده می گیرد، ما هم در فصل پیش یادآور شدیم که اثبات صغری بر عهده ی مطالعه ی حسی و کاوش های علمی طبیعت، به ضمیمه ی کنجکاوی اندیشه ی انسانی است.
امّا این که چرا دانشمندان غرب با داشتن چنین برگهای برنده درباره ی بهره گیری
از ایمان و توحید، دور از مرحله می باشند، دلیل بر خلاف گفتار ما نیست. اصولاً میان علم و ایمان، فاصله زیاد است، چه بسا ممکن است عوامل نفسانی مانع از ایمان باشد. ما در بحث های کلامی خود، همین مسئله را مطرح نموده و عوامل مادیگری برخی از دانشمندان را بیان کرده ایم. (3).
گذشته از این، بسیاری از افرادی که متهم به مادیگری هستند، مادیگری عملی و اخلاقی دارند نه اعتقادی، یعنی عملاً به مسئولیتهای دینی احترام نمی گذارند، ولی در درون به آن عقیده دارند، هر چند اگر فرورفتگی در مادیگری اخلاقی ادامه یابد، چه بسا منتهی به مادیگری اعتقادی می شود. (4).
1) الهیات و معارف اسلامی، ص 37.
2) بولتن فرهنگی برهان، شماره ی 17، مرداد 1372، ص 29.
3) الله خالق الکون، ص 583- 634.
4) ثمّ کان عاقبة الّذین اساؤا السوأی أن کذّبوا بآیات الله… (روم / 10(.
