این تفسیر نادرست از قضاء و قدر ، خود زائیده عوامل گوناگونى است که ذیلاً یادآور مى شویم:
1. علم پیشین خدا نسبت به همه حوادث و رخدادهاى جهان هستى و از آن جمله افعال انسان.
2. اراده و مشیت ازلى و گسترده خدا.
3. ظهور اوّلیه برخى از آیات قرآنى و روایات اسلامى.
در عباراتى که از «احمد بن حنبل» نقل کردیم به دو عنصر اول و دوم اهمیت سزائى داده شده است و از آنجا که ما در گذشته به تفصیل پیرامون این دو موضوع بحث نموده ایم از تکرار آن خوددارى مى نماییم و در یک جمله مى گوییم:
علم و اراده خدا به هر پدیده اى با خصوصیات فاعل آن تعلّق گرفته است و چون یکى از خصوصیات انسان نسبت به کارهاى اختیارى خود، اراده و اختیار او است، از این جهت خداوند مى داند که انسان کارهاى خود را با اختیار و انتخاب خویش انجام مى دهد و نیز اراده کرده است که انسان کارهاى خود را، به قید آزادى انجام دهد و در این صورت نه تنها اختیار و اراده انسان آسیب نمى پذیرد، بلکه آزادى او حتمى و قطعى مى گردد(دقت فرمایید).
پیش از آن که به نقل و تفسیر آیات و روایات قضاء و قدر بپردازیم لازم است به معنى صحیح قضاء و قدر اشاره نماییم:
