تا هنگامی که یاد خدا در دل استقرار نیافته و انسان به مقام اطمینان و آرامش معنوی نرسیده،(1) صحنه ی جان انسان میدان تاخت و تاز نفس و شیطان است؛ گاه نفس و شیطان غلبه می کنند و دل را آلوده و بیمار می سازند و گاه یاد خدا غلبه می کند و آلودگی ها را پاک می سازد و بیماری ها را شفا می بخشد.
یکی از حکمت های نماز پاکسازی آلودگی های روانی و به تعبیر پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله شستشوی جان است. در حدیثی رسول اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:
نمازهای پنج گانه مانند نهری هستند که در برابر خانه کسی باشد و او روزی پنج بار خود را در آن شستشو دهد. آیا ممکن است با این وصف ذره ای چرک و آلودگی در بدن او بماند؟ به خدا سوگند که نمازهای پنجگانه برای امت من همین خاصیت را دارند.(2)
1) ألا بذکر الله تطمئن القلوب. (رعد: 28).
2) نهج البلاغه فیض، خطبه ی 190.
