و من آیاته… الشمس و القمر. (فصلت: 37)
و از جمله ی آیات او… خورشید و ماه است.
خورشید یکی دیگر از آیات الهی است که قرآن کریم مکرر از آن یاد نموده و آن را به عنوان یکی از نشانه های روشن و قاطع شعور آفرینش و وجود خدا مطرح کرده است.
درباره ی این قرص آتشین که کانون حرارت و حرکت و حیات در زمین است محققان بسیار تحقیق کرده اند و در این زمینه کتاب های زیادی تألیف شده است، ولی با همه ی تلاش هایی که دانشمندان برای شناسایی این آیه ی پرعظمت و با ابهت الهی کرده اند هنوز آنچه بشر از حقیقت و حکمت خورشید می داند در برابر آنچه نمی داند بسیار کوچک است که «ما اوتیتم من العلم الا قلیلا».
به هر حال ما چکیده ای از تحقیقات دانشمندان را در زمینه ی شناخت این نشانه ی روشن خدای تعالی و دیدگاه های قرآن کریم را درباره ی این چراغ پرفروغ آفرینش در این فصل مطرح می کنیم.
شناسنامه ی خورشید: خورشید ستاره ای است که جاذبه ی گرانشی آن اجرام منظومه ی شمسی را بر مداراتشان نگاه می دارد و نزدیک ترین ثوابت به زمین است. با وجود عظمت نسبی آن نسبت به اجرام منظومه ی شمسی، در مقایسه با سایر ستارگان، کوتوله ای بیش نیست که در شاخه ای مارپیچی، نزدیک حاشیه ی خارجی کهکشان جا دارد.
ابعاد و فواصل خورشید: فاصله ی متوسط خورشید از زمین 149390000 کیلومتر است و این فاصله را نور، که در هر ثانیه 300 هزار کیلومتر را طی می کند، در حدود 8 دقیقه و 20 ثانیه می پیماید.
قطر متوسط خورشید 1395000 کیلومتر (در حدود 1091 برابر قطر زمین) است.
حجم خورشید 1300000 برابر حجم زمین و جرم آن 331000 برابر جرم زمین است.
جاذبه ی خورشید: جاذبه ی گرانشی خورشید بر سطح رخشانکره(1) معادل 6 / 27 برابر جاذبه ی گرانشی بر سطح زمین است. بدین حساب، شخصی که در کره ی زمین 50 کیلوگرم وزن داشته باشد، بر خورشید قریب 4 / 1 تن وزن خواهد داشت. (2)
سن خورشید: دانشمندان «سن خورشید را از 4 تا 5 هزار میلیون سال برآورد می کنند».(3)
وزن خورشید: وزن خورشید معادل 10 به توان 27 × تن است.
حرکات خورشید: خورشید با این وزن و آن حجمی که یک میلیون و سیصد هزار کره ی زمین در آن جا می گیرد! در فضا معلق است و حرکات مختلف و منظمی دارد که عقل انسان را مات و مبهوت می کند.
1- حرکت وضعی: خورشید تقریبا در هر 25 روز یک بار به دور خود می چرخد (طبق کشفیات قرن 17 میلادی و امروزه همه بر این رأی اتفاق دارند)(4) و جهت این حرکت وضعی، مانند حرکت وضعی همه ی سیارات، از مغرب به مشرق است. صاحب نظران این علم می گویند: تنها علت اینکه زمین و سیارات دیگر در حرکت وضعی خود از مغرب به مشرق می گردند این است که چون خورشید در مرکز آنها به این جهت می چرخد نیروی جاذبه اش همه ی آنها را نیز در همین جهت
به حرکت در می آورد. سرعت حرکت وضعی خورشید در هر ثانیه 2 کیلومتر است.
2- حرکت انتقالی: منظومه ی شمسی به طرف صورت فلکی «الجائی علی رکبتیه» که نسبت به خورشید در شمال آسمان واقع شده است حرکت می کند. سرعت این حرکت در هر ثانیه 19 کیلومتر و نیم است.(5)
در این مسافرت ما ساکنان زمین نیز همراه خورشید هستیم و در مدت یک سال 615 میلیون کیلومتر از مکانی که امروزه در فضای عالم اشغال کرده ایم دور می شویم.(6)
3- حرکت به دور مرکز کهکشان: قطر کهکشان ما یکصد هزار سال نوری است و خورشید از مرکز آن در حدود سی هزار سال نوری فاصله دارد. خورشید در هر 250 میلیون سال یک مرتبه دور این مرکز می چرخد.(7)
دیدگاه های قرآن درباره ی خورشید:
1) رخشانکره قسمت بسیار درخشان خورشید است که با چشم غیر مسلح مرئی است.
2) دائرة المعارف فارسی.
3) جهان آفرین، صفحه ی 162 به نقل از مرزهای نجوم صفحه ی 158.
4) اسلام و هیئت، صفحه ی 208.
5) جهان آفرین، صفحه ی 130 به نقل از تاریخ علوم صفحه ی 347.
6) جهان آفرین، صفحه ی 130 به نقل از جهان های دور صفحه ی 293.
7) راه تکامل، جلد 6، صفحه ی 103.بعضی از دانشمندان مدت گردش خورشید را بر مرکز کهکشان 220 میلیون سال و سرعت خورشید را در این حرکت ساعتی 972 هزار کیلومتر ذکر کرده اند.
