گرچه روز و شب از پدیدههایى است که به وسیله نور آفتاب و حرکت زمین پیدا مىشود، و جزء برکات آنها محسوب مىگردد؛ ولى از آنجا که قرآن در آیات توحیدىاش توجّه خاصّى به این دو کرده، و در آیات فراوانى روى این دو مسأله تکیه نموده است؛ لازم است جداگانه مورد توجّه قرار گیرد، تا نشانههاى آن ذات بىنشان را در آن ببینیم و به آفریننده و پروردگار جهان هستى آشناتر شویم و به او عشق ورزیم و سر بر آستانش نهیم.
با این اشاره به دوازده آیه زیر گوش جان فرا مىدهیم:
1- وَ هُوَ الَّذِىْ خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ (1)
2- یُقَلِّبُ اللهُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ انَّ فى ذلِکَ لَعِبْرَةً لِاؤُلِى اْلأَبْصارِ (2)
3- هُوَ الَّذِى جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسکُنُوا فِیْهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً انَّ فى ذلِکَ لَایاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُوْنَ (3)
4- وَ مِنْ آیاتِهِ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ (4)
5- وَجَعَلْنَا الْلَّیْلَ وَ الْنَّهارَ آیَتَیْنِ فَمَحوْنا آیَةَ اللَّیْلِ وَجَعَلْنا آیَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّککُمْ وَ لِتَعْلَمُؤا عَدَدَ السِّنِیْنَ وَ الْحِسابِ (5)
6- وَجَعَلْنَا الْلَّیْلَ لِباساً- وَجَعَلْنا النَّهارَ مَعاشاً (6)
7- وَ هُوَ الَّذِىْ جَعَلَ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ خِلْفَةً لِمَنْ أَرادَ أَنْ یَذَّکَّرَ أَوْ
أَرادَ شُکُوراً (7)
8- وَسَخَّرَ لَکُمْ الْلَّیْلَ وَ النَّهارَ (8)
9- انَّ فِى اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهار وَ ما خَلَقَ اللهُ فِى السَّمواتِ وَ اْلأَرْضِ لَایاتٍ لِقَوْمٍ یَتَّقُوْنَ (9)
10- قُلْ أَرَأَیْتُمْ انْ جَعَلَ اللهُ عَلَیْکُم اللَّیْلَ سَرْمَداً الى یَوْمِ الْقِیامَةِ مَنْ الهٌ غَیْرُ اللهِ یَأْتِیْکُمْ بِضِیاءٍ أَفَلا تَسْمَعُوْنَ- قُلْ أَرَأَیْتُم إنْ جَعَلَ اللهُ عَلَیْکُمُ النَّهارَ سَرْمَداً الى یَوْمِ الْقِیامَةِ مْ الهٌ غَیْرُ اللهِ یَاْتِیْکُمْ بَلَیْلٍ تَسْکُنُوْنَ فِیْهِ أَفَلا تُبْصِروْنَ- وَ مِنْ رَحْمَتِهِ جَعَلَ لَکُمْ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ لِتَسْکُنُؤا فِیْهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُوْنَ (10)
11- وَ اللَّیْلِ اذا یَغْشى- وَالنَّهارِ اذا تَجَلَّى (11)
12- ذلِکَ بِأَنَّ اللهَ یُوْلِجُ اللَّیْلَ فى النَّهارِ وَ یُوْلِجُ النَّهارَ فى اللَّیْلِ وَ أَنَّ اللهَ سَمِیْعٌ بَصَیْرٌ (12)
ترجمه:
1- «او کسى است که شب و روز و خورشید و ماه را آفرید.»
2- «خداوند شب و روز را دگرگون مىسازد، و در این عبرتى است براى صاحبان بصیرت.»
3- «او کسى است که شب را براى شما آفرید که در آن آرامش بیابید و روز را روشنى بخش قرارداد، در این نشانههایى است براى کسانى که گوش شنوا دارند.»
4- «از نشانههاى او شب و روز و خورشید و ماه است.»
5- «ما شب و روز را دو نشانه (توحید و عظمت خود) قرار دادیم، سپس
نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنىبخش ساختیم تا فضل پروردگار را (در پرتو آن) بطلبید و به تلاش زندگى برخیزید) و عدد سالها و حساب را بدانید.»
6- «و شب را پوششى (براى شما) و روز را وسیلهاى براى زندگى و معاش قرار دادیم.»
7- «او کسى است که شب و روز را جانشین یکدیگر قرار داد براى آنها که بخواهند متذکر شوند یا بخواهند شکرگذارى کنند.»
8- «او شب و روز را مسخر شما ساخت.»
9- «مسلّماً در آمد و شد شب و روز و آنچه خداوند در آسمانها و زمین آفریده آیات (و نشانههایى) است براى آنها که پرهیزکارند.»
10- «بگو به من خبر دهید اگر خداوند شب را براى شما تا روز قیامت جاودان قرار دهد آیا معبودى جز خدا مىتواند روشنایى براى شما بیاورد؟
آیا نمىشنوید؟- بگو به من خبر دهید هرگاه خداوند روز را تا قیامت بر شما جاودان کند کدام معبود غیر از الله است که براى شما شبى بیاورد که در آن آرامش یابد؟ آیا نمىبینید؟ از رحمت او است که براى شما شب و روز قرار داد تا هم در آن آرامش داشته باشید، و هم براى بهرهگیرى از فضل خدا تلاش کنید، شاید شکر نعمت او را بجا آورید.»
11- «قسم به شب در آن هنگام که جهان را بپوشاند- و قسم به روز هنگامى که تجلى کند.»
12- «این به خاطر آن است که خداوند شب را در روز، و روز را در شب داخل مىکند، و خداوند شنوا و بینا است.»
—
1) سوره انبیاء، آیه 33.
2) سوره نور، آیه 44.
3) سوره یونس، آیه 67.
4) سوره فصّلت، آیه 37.
5) سوره اسراء، آیه 12.
6) سوره نبأ، آیات 10 و 11.
7) سوره فرقان، آیه 62.
8) سوره نحل، آیه 12.
9) سوره یونس، آیه 6.
10) سوره قصص، آیات 71- 73.
11) سوره اللیل، آیات 1 و 2.
12) سوره حج، آیه 61.
