مطالعه ی دقیق روایات اسلامی نشان می دهد که مقصود اسلام از تأکید بر کم خوردن و گرسنگی کشیدن اجتناب از پر خوری است نه ریاضت به شیوه های غیر اسلامی و در روایاتی که در این زمینه وارد شده است سلامتی جسم در کنار سلامتی جان مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، اگر کم خوری به حدی باشد
که سلامتی انسان را تهدید کند قطعا مورد توصیه ی اسلام نیست. به علاوه، در روایات متعدد مقدار غذایی که اسلام برای سلامتی جسم و جان توصیه کرده دقیقا مشخص شده است. در حقیقت، این روایات بیانگر مقصود رهبران اسلام از تحذیر از پر خوردن و تأکید بر کم خوردن است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید:
کل و أنت تشتهی و أمسک و أنت تشتهی.(1)
موقعی که اشتها به غذا داری غذا بخور، و در حالی که هنوز اشتهایت باقی است دست از غذا بکش.
امام رضا علیه السلام نیز می فرماید:
کسی که زیاد بخورد، غذای زیاد برای او مفید نیست. و کسی که به اندازه غذا مصرف کند از غذا بهره می برد. همچنین است استفاده از آب. راه رعایت اندازه در مصرف غذا این است که… هنوز که قدری اشتها باقی است از غذا دست برداری که این کار برای سلامتی معده و بدن و رشد قدرت تفکر و سبک کردن وزن بدن مفید و مؤثر است.(1)
مرحوم حاج میرزا جواد آقای تبریزی، که از علمای بزرگ اخلاق و از شاگردان عارف بزرگ مرحوم حاج ملا حسینقلی همدانی بوده، در رساله ی لقائیه تحت عنوان «توشه ی راه» می نویسد:
اما خوراک از جهت کیف؛ اولا تمام جدش در تطهیر طعامش از حرام و شبهات بوده و از آجیل خوری و خوردن اشیاء لذیذه یک مقدار نفس را منع نماید. در این مسأله بهترش این است که «للذة» نخورد «للقوة» بخورد، چنان که در «کم» هم میزان اعلی همین است. ولی میزان وسطش این است که خود را به آجیل خوری عادت ندهد و از افراط و تفریط در صرف لحوم اجتناب نماید که افراطش موجب قساوت و تفریطش مورث شدت قوه ی غضبیه است… و اما کیفا میزان وسطش این است که نه آن قدر نخورد که از ضعف و گرسنگی خاطرش پریشان بشود و نه آن قدر بخورد که سنگینی طعام را بفهمد.
و میزان این را هم حکماء اخلاق چنین گفته اند: بعد از اشتهای کامل بخورد و قبل از سیری دست بکشد، و اگر مبتدی در اول امر یک مقدار طرف جوع را تقدیم نماید ظاهرا بهتر است لاسیما اگر روزه باشد.(2)
1) بحارالأنوار، جلد 62، صفحه ی 290؛ میزان الحکمه، جلد 1، صفحه ی 123.
2) السیر الی الله، معروف به رساله ی لقائیه، انتشارات نور فاطمه، صفحه ی 105.
