در بخش دوم و سوم از این کتاب توضیح دادیم که انسان از دو راه می تواند با آفریدگار جهان آشنا شود: یکی از راه عقل و اندیشه و دیگر از راه قلب و دل. بنابراین، مراتب خداشناسی نیز مانند اصل خداشناسی بر دو نوع است: مراتب خداشناسی عقلی و مراتب خداشناسی قلبی.
نخستین مسأله ی در خور ذکر این است که آنچه در این بخش مورد بررسی است مراتب خداشناسی قلبی است، گر چه به طور ضمنی برخی از مراتب خداشناسی عقلی نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت.
مراتب خداشناسی عقلی نیازی به بحث و بررسی ندارد، چه این نوع خداشناسی از پایین ترین مرتبه ی آن که شناخت فطری عقلی است(1) آغاز می شود و با احاطه یافتن بر کلیه ی براهین و ادله ی خداشناسی و توان پاسخ گفتن به همه ی ایرادهای منکران وجود خدا پایان می پذیرد.
آنچه قابل تأمل و تحقیق و بحث و بررسی است و در متون اسلامی و کتب عرفان و اخلاق سخت مورد توجه قرار گرفته مسأله ی مراتب خداشناسی قلبی است و پیش از این(2) توضیح دادیم که اصولا آنچه در باب شناخت خدا برای کسی که در
راه تکامل حرکت می کند اهمیت دارد تحصیل این نوع از خداشناسی است.
1) نگاه کنید به صفحه ی 245 از جلد اول.
2) نگاه کنید به صفحه ی 326 از همین کتاب.
