اینجا است که باید با یک دنیا خضوع و اخلاص به این جمله معروف دعاى جوشن مترنّم شویم؛ و بگوئیم: «یا مَنْ فِى الْبِحارِ عَجائِبُهُ»: «اى کسى که
شگفتىهاى قدرتت در دریاها است.» (1)
آن روز که این جمله در دعاى جوشن از پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم نقل شد؛ هنوز اسرار دریاها بر کسى مکشوف نبود، و امروز عظمت این جمله براى ما از هر زمانى روشنتر است.
در دعا و مناجات دیگرى از امیرمؤمنان على علیه السلام آمده است، که فرمود:
«أَنْتَ الَّذِىْ فِى السَّماءِ عَظَمَتُکَ، وَ فِى اْلأَرْضِ قُدْرَتُکَ، وَ فِى الْبِحارِ عَجائِبُکَ»: «تو کسى هستى که عظمتت در آسمان و قدرتت در زمین، و شگفتىهاى خلقتت در دل دریاها است.» (2) این بحث را با حدیث دیگرى از امیرمؤمنان على علیه السلام ادامه مىدهیم؛ آنجا که فرمود: «سَخَّرَلَکُمُ الماءَ یُغْدُو عَلَیْکُمْ وَ یَرُوْحُ صَلاحاً لِمَعاشِکُمْ وَ الَبحْرَ سَبَباً لِکَثْرةِ امْوالِکُم»: «خداوند آب را مسخّر فرمان شما قرارداد، صبحگاهان مىرود و عصر باز مىگردد، تا زندگى شما را سامان بخشد (این تعبیر ممکن است اشاره به جزر و مد دریا و آثار حیاتى آن باشد) و دریا را وسیله وفور و کثرت اموال شما قرار داد.» (3) این بحث را با فرازى از حدیث معروف توحید مفضّل از امام صادق علیه السلام پایان مىدهیم؛ فرمود:
«فَاذا أَرَدْتَ أنْ تَعْرِفَ سِعَةَ حِکْمَةِ الْخالِقِ وَ قِصَرِ عِلْمِ الْمَخْلُوقِیْنَ فَانْظُرْ الى ما فِى الْبِحارِ مِنْ ضُروُبِ السَّمَکِ وَ دَوابِّ الْماءِ، وَ الأَصْدافِ وَ الأَصْنافِ الَّتِىْ لا تُحْصى وَ لا تعُرّفُ مَنافِعُها الّا الشَّىءُ بَعْدَ الشَّىءِ یُدْرِکُهُ النّاسُ بِاسْبابٍ تَحْدُثُ»:
«اگر مىخواهى وسعت حکمت آفریدگار و کوتاهى علم مخلوقات را بدانى نظر به آنچه در اقیانوسها از انواع ماهیان و جنبندگان آب و صدفها است بیفکن. انواعى که شماره ندارد، و منافع آن تدریجاً براى بشر بر اثر حوادثى که (در زندگى او) پیش مىآید روشن مىگردد.» (4)
آرى در دریا و جنبندگان دریا و گیاهان دریائى و غیر آن منافع و برکاتى است که هر روز که بر عمر بشر مىگذرد اسرار تازهاى از آن کشف مىشود؛ و فوائد جدیدى بر او ظاهر مىگردد که او را در برابر خالق این همه نعمتها وادار به خضوع مىکند.
1) دعاى جوشن کبیر، بند 58.
2) بحار الانوار، جلد 97 (94)، صفحه 202.
3) بحارالانوار، جلد 60، صفحه 39، حدیث 3 (باب الماء و انواعه و البحار).
4) بحارالانوار، جلد 3، صفحه 109 (حدیث معروف مفضّل).
