همان طور که ذکر شد حوادث تلخ زندگی درمان موقت بیماری مادیگرایی است و با شیرین شدن مجدد زندگی، بیماری عود می کند و حس خداشناسی دوباره می میرد. کسانی که با تازیانه ی بلا خداشناس می شوند و خود را به طور اساسی درمان نمی کنند، تلخی های زندگی برای آنان حکم داروی مسکنی را دارد که وقتی اثر آن زایل شد مجددا بیمار می شوند و خدا را فراموش می کنند.
قرآن کریم، در عین آنکه با مخالفان یکتاپرستی، با برهان توحید تجربی
فطری احتجاج می کند، توضیح می دهد که خداشناسی چنین خداشناسانی، که در بن بست های زندگی به خدا می رسند، تداوم ندارد و پس از رهایی از بن بست مشکلات به همان وضع قبلی خود باز می گردند.(1)
بنابراین، بلا، به دلیل زدودن موانع شناخت، در حقیقت نعمتی است که زمینه ی حق گرایی و خداشناسی را برای انسان فراهم می کند، ولی این نعمت در صورتی ادامه می یابد و مفید واقع می شود که با داروی دیگری که به طور اساسی بیماری مادیگرایی را درمان می کند عجین گردد. این دارو، در فرهنگ اسلامی، «ذکر» نامیده می شود. امام علی علیه السلام در این باره چنین فرموده است:
ان الله سبحانه جعل الذکر جلاء للقلوب؛ تسمع به بعد الوقرة و تبصر به بعد الغشوة و تنقاد به بعد المعاندة.(2)
خداوند پاک، ذکر را صیقل دل ها قرار داده است؛ چه گوش دل را پس از کر شدن شنوا می کند و چشم دل را پس از کوری بینا می سازد و شخص معاند و لجوج را به انقیاد و اطاعت از حق وا می دارد.
امام (ع) در این سخن تصریح فرموده که آنچه می تواند زنگارهای قلب را پاک و آینه ی واقع نمای فکر و دل را صاف و شفاف کند و چشم و گوش باطنی انسان را برای ادراک حقایق عقلی و قلبی بینا و شنوا سازد و مستکبران و معاندان را در برابر حق به تسلیم وادارد ذکر است؛ و از آنجا که مادیگرایی ریشه ای جز موانع شناخت های عقلی و قلبی ندارد، چیزی جز داروی ذکر نمی تواند این بیماری را به طور اساسی درمان کند.
1) فلما أنجاهم اذا هم یبغون فی الأرض بغیر الحق.- یونس: 23.
2) نهج البلاغه ی فیض، خطبه ی 213.
