– پایین ترین مرتبه ی خداشناسی، شناخت فطری قلبی آفریدگار، و بالاترین مرتبه ی آن گذر از حجاب های ظلمانی و نورانی و وصول به مرتبه ی تجلی ذات است.
– نخستین منزل از منازلی که سالک برای وصول به بالاترین مراتب خداشناسی باید طی کند یقظه و آخرین منزل توحید نامیده می شود.
– منازل سلوک به عدد مراتب تکامل انسان، و مراتب تکامل انسان معلول حرکت او به سوی کمال مطلق است. بنابراین، مراتب خداشناسی بی نهایت است.
– از نظر احادیث اسلامی مراتب خداشناسی دارای پنج منزل اصلی است که عبارت اند از: اسلام، ایمان، تقوا، یقین، رضا.
– نخستین مرتبه ی خداشناسی در عرفان «یقظه» و در حدیث «اسلام» نامیده می شود.
– یقظه، ضد نوم، به معنای بیداری است و در مباحث عقیدتی و اخلاقی در مقابل غفلت و به معنای بیداری روح و حقیقت انسان است.
– نقش آفرین اصلی یقظه خداوند متعال است. انسان و راهنمایان الهی زمینه سازان نقش آفرینی آفریدگار جهان هستند.
– یقظت، مانند ضد آن غفلت، دارای مراتب است.
– بالاترین مرتبه ی غفلت از آن کسانی است که در تاریکی غفلت چنان فرو رفته اند که امیدی به نجات آنان نیست و پایین ترین مرتبه ی آن، غفلتی است که خداوند انبیاء و اولیاء خود را از آن تحذیر می کند.
– نخستین مرتبه ی یقظت روشن بینی و بصیرتی است که انسان را تسلیم حق می کند و اسلام را به عنوان تنها آیینی که در عقیده و اخلاق و عمل او را به حق می خواند می پذیرد، و بالاتر از این مرتبه ی یقظه ی ایمان و بالاتر از آن یقظه ی تقوا و بالاتر از آن یقظه ی یقین است و سرانجام بالاترین مرتبه ی یقظه رضا نامیده می شود.
