علاّمه طباطباییرحمه الله در پاسخ اشکال مى گوید:
«اگر معلولى را با علت خودش بسنجیم نسبت ضرورت را خواهد داشت و البته این نسبت تنها میان معلول و علت تامه آن وجود دارد نه میان معلول و اجزاء علت آن ،آنگاه مى گوید:«اگر خوردن را که یکى از افعال ما است به علت تامه آن (مجموع انسان، علم، اراده، سلامت، اعضاء فعاله و بودن ماده قابله و شرایط دیگر) نسبت بدهیم تحقق وى ضرورى است ولى اگر به پاره اى از اجزاء علت با قطع نظر از اجزاء و شرایط دیگر مثلاً به انسان تنها یا انسان و علم تنها نسبت بدهیم دیگر نسبت ضرورت را نخواهد داشت، بلکه ممکن خواهد بود یعنى مى شود از فاعل صادر شود و مى شود صادر نشود و این همان
اختیارى است که انسان فطرتاً براى خود اثبات مى کند و خودش را مختار یعنى آزاد در فعل و ترک مى شمارد.(1)
1) اصول فلسفه وروش رئالیسم، ج3، ص 147، مقاله8، ضرورت و امکان، تفسیر المیزان، ج71 ص 108ـ 110.
