2 / 1
الأَسماءُ اللَّفظِیَّةُ
4036. الإمام علیّ علیه السلام: ما مِن حَرفٍ إِلاّ و هُوَ اسمٌ مِن أَسماءِ اللّهِ عزوجل.(1).
4037. الإمام الصادق علیه السلام: هذِهِ «کهیعص» أَسماءُ اللّهِ مُقَطَّعَةً.(2).
2 / 2
الأَسماءُ التَّکوِینِیَّةُ
4038. الإمام علیّ علیه السلام: أَنَا أَسماءُ اللّهِ الحُسنى، و أَمثالُهُ العُلیا، و آیاتُهُ الکُبرى.(3).
4039. عنه علیه السلام: نَحنُ الاِسمُ المَخزونُ المَکنونُ، نَحنُ الأَسماءُ الحُسنَى الَّتی إِذا سُئِلَ اللّهُ عزوجل بِها
2 / 1
نام‌هاى لفظى
4036. امام على علیه السلام: هیچ حرفى نیست، جز آن که نامى از نام‌هاى خداوند عزوجل است.
4037. امام صادق علیه السلام: این «کهیعص»(4) نام‌هاى مقطّع خداست.
2 / 2
نام‌هاى تکوینى
4038. امام على علیه السلام: منم نام‌هاى زیباى خدا و مَثَل‌هاى والا و نشانه‌هاى سترگ او.
4039. امام على علیه السلام: ما نام ذخیره شده و پنهان هستیم. ما نام‌هاى زیبایى هستیم که چون
أَجابَ، نَحنُ الأَسماءُ المَکتوبَةُ عَلَى العَرشِ.(5).
4040. الإمام الباقر علیه السلام – فی قَولِهِ تَعالى: «تَبارَکَ اِسْمُ رَبِّکَ ذِی اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ»(6): نَحنُ جَلالُ اللّهِ و کَرامَتُهُ الَّتی أَکرَمَ اللّهُ العِبادَ بِطاعَتِنا.(7).
4041. الإمام الصادق علیه السلام: مِنَّا… الاِسمُ المَخزونُ وَ العِلمُ المَکنونُ.(8).
4042. عنه علیه السلام – فی زِیارَةِ أَمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام -: السَّلامُ عَلَى اسمِ اللّهِ الرَّضِیِّ، و وَجهِهِ المُضیءِ.(9).
4043. الإمام الرضا علیه السلام: إِذا نَزَلَت بِکُم شِدَّةٌ فَاستَعینوا بِنا عَلَى اللّهِ، و هُوَ قَولُ اللّهِ: «وَ لِلّهِ اَلْأَسْماءُ اَلْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها»(10) قالَ أَبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام: نَحنُ وَ اللّهِ الأَسماءُ الحُسنى، الَّذی لا یُقبَلُ مِن أَحَدٍ إِلاّ بِمَعرِفَتنا، قالَ: «فَادْعُوهُ بِها».(11).
4044. الإمام الهادی علیه السلام: نَحنُ الکَلِماتُ الَّتی لا تُدرَکُ فَضائِلُنا و لا تُستَقصى.(12).
راجع: بحار الأنوار: ج24 ص173 باب «إنّهم علیهم السلام کلمات اللّه و ولایتهم الکلم الطیّب».
خداوند عزوجل بدانها خوانده شود، جواب مى‌دهد. ما نامِ نگاشته بر عرش خداییم.
4040. امام باقر علیه السلام – درباره ی سخن خداى متعال: «خجسته است نام پروردگار پرجلالِ با کرامت» -: ما جلال خدا و کرامت اوییم که خداوند، بندگانش را به اطاعت از ما، گرامى داشته است.
4041. امام صادق علیه السلام: از ماست… نام ذخیره شده و دانش نهفته.
4042. امام صادق علیه السلام – در زیارت امیر مؤمنان علیه السلام -: سلام بر نام پسندیده ی خدا و سیماى نورافشان او.
4043. امام رضا علیه السلام: چون سختى، بر شما فرود آمد، به واسطه ی ما از خدا کمک بجویید و این، همان گفته ی خداست: «و نام‌هاى زیبا از آنِ خداست، پس او را بدانها بخوانید». امام صادق علیه السلام مى‌گوید: «به خدا سوگند، ما نام‌هاى زیباییم که از هیچ کس، [عملى] پذیرفته نمى‌شود، جز با شناخت ما [و همین است که خداوند] فرمود: «پس بدانها بخوانیدش»».
4044. امام هادى علیه السلام: ما کلمه‌هایى هستیم که فضیلت‌هایمان، درک نمى‌شود و به شماره درنمى‌آید.
2 / 3
المُستَأثَرُ مِنَ الأَسماءِ
4045. رسول اللّه صلى الله علیه و آله – فی دُعائِهِ المُسَمّى بِالأَسماءِ الحُسنى -: یا اللّهُ وَ أَسأَلُکَ بِاسمِکَ الَّذی لا یُحیطُ بِهِ عِلمُ العُلَماءِ، یا اللّهُ وَ أَسأَلُکَ بِاسمِکَ الَّذی لا یَحویهِ حُکمُ الحُکَماءِ.(13).
4046. عنه صلى الله علیه و آله: إِنَّ للّهِ‌ِ تَعالى أَربعَةَ آلافِ اسمٍ: أَلفٌ لا یَعلَمُها إِلاَّ اللّهُ، و أَلفٌ لا یَعلَمُها إِلاَّ اللّهُ وَ المَلائِکَةُ، و أَلفٌ لا یَعلَمُها إِلاَّ اللّهُ وَ المَلائِکَةُ وَ النَّبِیّونَ، و أَمَّا الأَلفُ الرّابِعُ فَالمُؤمِنونَ یَعلَمونَهُ: ثَلاثُمِئَةٍ مِنها فِی التَّوراةِ، و ثَلاثُمِئَةٍ فِی الإِنجیلِ، و ثَلاثُمِئَةٍ فِی الزَّبورِ، و مِئَةٌ فِی القُرآنِ، تِسعةٌ و تِسعونَ ظاهِرَةٌ، و واحِدٌ مَکتومٌ، مَن أَحصاها دَخَلَ الجَنَّةَ.(14).
4047. عنه صلى الله علیه و آله: ما قالَ عَبدٌ قَطُّ إِذا أَصابَهُ هَمٌّ و حُزنٌ: «اللّهُمَّ إِنّی عَبدُکَ وَ ابنُ عَبدِکَ وَ ابنُ أَمَتِکَ، ناصِیَتی بِیَدِکَ، ماضٍ فِیَّ حُکمُکَ، عَدلٌ فِیَّ قَضاؤُکَ، أَسأَلُکَ بِکُلِّ اسمٍ هُوَ لَکَ سَمَّیتَ بِهِ نَفسَکَ، أَو أَنزَلتَهُ فی کتابِکَ، أَو عَلَّمتَهُ أَحَدا مِن خَلقِکَ، أَوِ استَأثَرتَ بِهِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ، أَن تَجعَلَ القُرآنَ رَبیعَ قَلبی، و نورَ صَدری، و جَلاءَ حُزنی، و ذَهابَ هَمّی» إِلاّ أَذهَبَ اللّهُ عزوجل هَمَّهُ، و أَبدَلَهُ مَکانَ حُزنِهِ فَرَحا.(15).
4048. الإمام الصادق علیه السلام – لِمَن قالَ لَهُ: یَدخُلُنِی الغَمُّ -: أَکثِر من أَن تَقولَ: «اَللّهُ اللّهُ رَبّی لا أُشرِکُ بِهِ شَیئا»، فَإذا خِفتَ وَسوَسَةً أَو حَدیثَ نَفسٍ فَقُل: «اللّهُمَّ إِنّی عَبدُکَ وَ ابنُ
2 / 3
نام‌هاى انحصارى خدا
4045. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در دعایش به نام «أسماء الحُسنى (نام‌هاى زیبا)» -: اى خدا! و از تو مى‌خواهم به نامى که دانشِ دانشمندان، بدان احاطه ندارد، اى خدا! و از تو مى‌خواهم به اسمى که حکمتِ حکیمان، آن را در بر ندارد.
4046. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بى‌گمان، خدا را چهار هزار نام است: هزار نام را جز خدا [کسى] نمى‌داند و هزار نام را جز خدا و فرشتگان او، [کسى]نمى‌داند و هزار نام را جز خدا و فرشتگان و پیامبران، [کسى] نمى‌داند و هزار نام چهارم را مؤمنان [هم] مى‌دانند: سیصد نام از آنها، در تورات است و سیصد نام دیگر، در انجیل است و سیصد نام، در زبور است و صد نام دیگر، در قرآن است که 99 عدد از آنها، آشکار و یکى پنهان است. هر که آنها را بر شمرَد، به بهشت در مى‌آید.
4047. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هرگز بنده‌اى گرفتار نگرانى و اندوهى نمى‌شود و این دعا را نمى‌خواند، مگر آن که خداوند، نگرانى‌اش را از میان مى‌برَد و به جاى اندوهش، سرور مى‌نشاند: «خدایا! من بنده ی تو و زاده ی بنده و کنیز تو هستم. اختیاردار من، تویى. حکم تو، بر من جارى است و قضایت درباره ی من، عادلانه است. به حقّ هر نامت که خود را به آن نامیده‌اى یا آن را در کتابت نازل کرده‌اى یا به کسى از خَلقت آموخته‌اى و یا آن را در علم غیبت، ویژه ی خودت نگه داشته‌اى، از تو مى‌خواهم که قرآن را بهار دلم و نور سینه‌ام و [سببِ] راندنِ اندوهم و از میان رفتنِ نگرانى‌ام قرار دهى».
4048. امام صادق علیه السلام – به کسى که به ایشان گفت: غم بر دلم می نشیند -: فراوان بگو: «خدا، خدا، پروردگار من است که هیچ چیزى را شریک او نمى‌گیرم».
عَبدِکَ وَ ابنُ أَمَتِکَ، ناصِیَتی بِیَدِکَ، عَدلٌ فِیَّ حُکمُکَ، ماضٍ فِیَّ قَضاؤُکَ، اللّهُمَّ إِنّی أَسأَلُکَ بِکُلِّ اسمٍ هُوَ لَکَ أَنزَلتَهُ فی کِتابِکَ، أَو عَلَّمتَهُ أَحَدا مِن خَلقِکَ، أَوِ استَأثَرتَ بِهِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ، أَن تُصَلِّیَ عَلى مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ، و أَن تَجعَلَ القُرآنَ نورَ بَصَری، و رَبیعَ قَلبی، و جَلاءَ حُزنی، و ذَهابَ هَمّی، اللّهُ اللّهُ رَبّی لا أُشرِکُ بِهِ شَیئا».(16).
4049. الإمام الکاظم علیه السلام – فِی الدُّعاءِ -: اللّهُمَّ إِنّی أَسأَلُکَ بِکُلِّ اسمٍ هُوَ لَکَ سَمَّیتَ بِهِ نَفسَکَ، أَو أَنزَلتَهُ فی شَیءٍ مِن کُتُبِکَ، أَوِ استَأثَرتَ بِهِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ، أَو عَلَّمتَهُ أَحَدا مِن خَلقِکَ، أَن تَجعَلَ القُرآنَ رَبیعَ قَلبی، و شِفاءَ صَدری، و نورَ بَصَری، و ذَهابَ هَمّی و حُزنی؛ فَإِنَّهُ لا حَولَ و لا قُوَّةَ إِلاّ بِکَ.(17).
راجع: ج 6 ص 462 ح 5004.
و چون از وسواس یا حدیث نفس ترسیدى، بگو: «خدایا! من بنده ی تو و پسر بنده و کنیز توام. اختیاردار من تویى. حُکمت درباره ی من، عادلانه است و قضایت درباره ی من، جارى است. خدایا! به حقّ هر نامت که آن را در کتابت نازل کرده‌اى و یا به کسى از خلقت آموخته‌اى و یا آن را در علم غیبت، ویژه ی خودت نگه داشته‌اى، از تو مى‌خواهم که بر محمّد و خاندان او درود بفرستى و قرآن را نور دیده‌ام و بهار دلم و [سبب] راندنِ اندوهم و از میان رفتنِ نگرانى‌ام قرار دهى. [اى] خدا، خدا! [اى] پروردگارم که هیچ چیزى را شریک او نمى‌گیرم!».
4049. امام کاظم علیه السلام – در دعا -: خدایا! به حقّ هر نامت که خود را بدان نامیده‌اى و یا آن را در کتابى از کتاب‌هایت فرو فرستاده‌اى و یا در علم غیبت، ویژه ی خودت ساخته‌اى و یا آن را به فردى از خَلقت آموخته‌اى، از تو مى‌خواهم که قرآن را بهار دلم و شفاى سینه‌ام و نور دیده‌ام و [سببِ] رفتنِ نگرانى و اندوهم قرار دهى، که هیچ توان و نیرویى نیست، مگر به [سبب‌سازىِ] تو.
ر. ک: ج 6 ص 463 ح 5004.
1) التوحید: ص 235 ح 2، معانی الأخبار: ص 44 ح 2 کلاهما عن یزید بن الحسن عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 2 ص 320 ح 4.
2) تفسیر القمّی: ج 2 ص 48 عن أبی بصیر، بحار الأنوار: ج 92 ص 376 ح 4.
3) مختصر بصائر الدرجات: ص34 عن أبی حمزة الثمالی عن الإمام الباقر علیه السلام، بحار الأنوار: ج53 ص47 ح20.
4) اشاره به آیه ی اوّل سوره ی مریم است.
5) المحتضر: ص 75، مدینة المعاجز: ج 1 ص 556 ح 351 کلاهما نقلاً عن منهج التحقیق إلى سواء الطریق عن سلمان، بحار الأنوار: ج 27 ص 38 ح 5.
6) الرحمن: 78.
7) تفسیر القمّی: ج 2 ص 346، بصائر الدرجات: ص 312 ح 12 کلاهما عن سعد بن ظریف، بحار الأنوار: ج 24 ص 196 ح 20.
8) بحار الأنوار: ج 3 ص 137 عن المفضّل بن عمر.
9) الإقبال: ج 3 ص 133، المزار للشهید الأوّل: ص 94 کلاهما عن محمّد بن مسلم، فرحة الغریّ: ص 47 عن أبی حمزة الثمالی عن الإمام زین‌العابدین علیه السلام بزیادة «نور» قبل «وجهه»، بحار الأنوار: ج 100 ص 306.
10) الأعراف: 180.
11) تفسیر العیّاشی: ج 2 ص 42 ح 119، الکافی: ج 1 ص 143 ح 4 عن معاویة بن عمّار عن الإمام الصادق علیه السلام نحوه و لیس فیه صدره، الاختصاص: ص 252 و لیس فیه ذیله من «قالَ أبو عبد اللّه علیه السلام»، بحار الأنوار: ج 94 ص 5 ح 7.
12) الاحتجاج: ج 2 ص 499 ح 331، الاختصاص: ص 94، المناقب لابن شهرآشوب: ج 4 ص 400، تحف العقول: ص 479 نحوه، بحار الأنوار: ج 24 ص 174 ح 1.
13) البلد الأمین: ص 415، بحار الأنوار: ج 93 ص 259 ح 1.
14) عوالی اللآلی: ج 4 ص 106 ح 157، بحار الأنوار: ج 4 ص 211 ح 6.
15) مسند ابن حنبل: ج 2 ص 168 ح 4318، صحیح ابن حبّان: ج 3 ص 253 ح 972، المستدرک على الصحیحین: ج 1 ص 690 ح 1877، المعجم الکبیر: ج 10 ص 169 ح 10352 کلّها عن عبد اللّه بن مسعود، کنز العمّال: ج 2 ص 122 ح 3434؛ الدعوات: ص 55 ح 140، مکارم الأخلاق: ج 2ص 155 ح 2382، مصباح المتهجّد: ص 509 ح 588 عن الإمام الکاظم علیه السلام و الثلاثة الأخیرة نحوه، بحار الأنوار: ج 90 ص 201 ح 32.
16) الکافی: ج 2 ص 561 ح 16 عن سعید بن یسار، بحار الأنوار: ج 86 ص 311 ح 63 نقلاً عن مهج الدعوات.
17) مصباح المتهجّد: ص 509 ح 588؛ کنز العمّال: ج 2 ص 122 ح 3435 نقلاً عن ابن السنی فی عمل الیوم و اللیلة عن أبی موسى.
