هر موجود زندهاى براى ادامه حیات خود نیازهایى دارد؛ یا به تعبیر دیگر فعالیّتهاى حیاتى، مواد انرژى زائى مىطلبد که دائماً باید به موجود زنده برسد، و به اصطلاح جبران مافات، و بدل مایتحلّل گردد.
این مواد باید از تمام جهات دقیقاً متناسب با آن موجود زنده باشد؛ تا بتواند به راحتى از آن بهره گیرد.
نظام رزق و روزى در عالم آفرینش، و چگونگى تهیه آنها، و سپس طرز قرار گرفتن در اختیار هر موجود زنده، و همچنین طرز استفاده از آنها نظام بسیار ظریف و دقیق، و گاه اسرارآمیز است که فصلى از نشانههاى مهم توحید و علم و قدرت خداوند در آن نهفته است؛ لذا قرآن کراراً در آیات مختلف روى آن تکیه کرده است.
با این اشاره به قرآن باز مىگردیم و به آیات زیر گوش جان فرا مىدهیم:
1- یا أَیُّها النّاسُ أُذْکُرُوا نِعْمَةَ اللهِ عَلَیْکُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اللهِ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ لاالهَ الَّا هُوَ فَأنَّى تُؤْفَکُوْنَ (1)
2- اللهُ الَّذِى خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیْکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذلِکُمْ مِنْ شَىءٍ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمّا یُشْرِکُوْنَ (2)
3- أَمَّنْ یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیْدُهُ وَ مَنْ یَرْزَقَکُمْ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ أَأِلهٌ مَعَ اللهِ قُلْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ انْ کُنْتُمْ صادِقِیْنَ (3)
4- أَمَّنْ هذَا الَّذِىْ یَرْزُقُکُمْ إنْ أَمْسَکَ رِزْقَهُ بَلْ لَجُّوافِى عُتُوِّ
وَ نُفُوْرٍ (4)
5- أَوَلَمْ یَرَوا أَنَّ اللهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إنَّ فى ذلِکَ لَایاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُوْنَ (5)
6- إنَّ اللهَ هُوَ الرَّزاقُ ذُوالْقُوَّةِ الْمَتِیْنُ (6)
7- وَ ما مِنْ دابَّةٍ فِى اْلأَرْض الَّا عَلى اللهِ رِزْقُها وَ یَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتُوْدَعَها کُلٌّ فِى کِتابٍ مُبِیْنٍ (7)
8- قُلْ مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ قُلِ اللهُ وَ إنَّا أَوْایّاکُمْ لَعَلى هُدَىً أَوْفِى ضَلالٍ مُبِیْنٍ (8)
9- وَنَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءاً مُبارَکاً فَأَنْبَتْنا بِهِ جَنّاتٍ وَ حَبَّ الحَصِیْدِ وَ النَّخْلَ باسِقاتٍ لَها طَلْعٌ نَضِیْدٌ- رِزْقاً لِلْعِبادِ (9)
10- فَلْیَنْظُرِ اْلأنْسانُ إلى طَعامِهِ- إِنّا صَبَبْنا الْماءَ صَبّاً- ثُمَّ شَقَقْنَا اْلأَرْضَ شَقّاً- فَأَنْبَتْنا فِیْها حَبّاً- وَ عِنَباً وَ قَضْباً- وَ زَیْتُوْناً وَ نَخْلًا- وَ حدائِقَ غُلْباً- وَ فاکِهَةً وَ أَباً- مَتاعاً لَکُمْ وَ لأِنْعامِکُمْ (10)
ترجمه
1- «اى مردم! به یاد آوردى نعمت خدا را بر شما، آیا خالقى غیر از خدا وجود دارد که شما را از آسمان و زمین روزى دهد؟ هیچ معبودى جز او
نیست، با این حال چگونه به سوى باطل منحرف مىشوید؟»
2- «خداوند همان کسى است که شما را آفرید، سپس روزى داد بعد مىمیراند، سپس زنده مىکند، آیا هیچیک از همتایانى که براى خدا ساختهاید چیزى از این کارها را مىتوانند انجام دهند؟ منزه است او، و برتر است از آنچه همتاى او قرار مىدهند.»
3- «یا کسى که آفرینش را آغاز کرد، و سپس آن را تجدید مىکند، و کسى که شما را از آسمان و زمین روزى مىدهد، آیا معبودى با خداست؟
بگو: دلیلتان را بیاورید اگر راست مىگوئید!»
4- «یا آن کسى که شما را روزى مىدهد اگر روزیش را باز دارد (چه کسى مىتواند نیاز شما را تأمین کند؟) ولى آنها در سرکشى و فرار از حقیقت لجاجت مىورزند.»
5- «آیا ندیدند که خداوند روزى را براى هرکس بخواهد گسترده یا تنگ مىسازد؟ در این نشانههایى است براى جمعیّتى که ایمان مىآورند (و آماده پذیرش حقاند).»
6- «خداوند روزى دهنده و صاحب قوت و قدرت است.»
7- «هیچ جنبندهاى در زمین نیست مگر این که روزى آن بر خدا است، او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را مىداند، همه اینها در کتاب آشکارى ثبت است (کتاب علم پروردگار).»
8- «بگو: چه کسى شما را از آسمان و زمین روزى مىدهد؟ بگو: الله، و ما با شما بر هدایت، یا در ضلالت آشکارى هستیم!»
9- «و از آسمان، آبى پر برکت فرستادیم و به وسیله آن باغها و دانههایى را که درو مىکنند رویاندیم- و نخلهاى بلند قامت که میوههاى متراکم دارند- همه اینها به منظور بخشیدن روزى به بندگان است.»
10- «انسان باید به غذاى خویش بنگرد- ما آب فراوانى از آسمان فرو ریختیم- سپس زمین را از هم شکافتیم- و در آن دانههاى فراوانى رویاندیم- و انگور و سبزى بسیار- و زیتون و نخل فراوان- و باغهاى پر درخت- و میوه و چراگاه- تا وسیلهاى براى بهرهگیرى شما و چهار پایانتان باشد.»
1) سوره فاطر، آیه 3.
2) سوره روم، آیه 40.
3) سوره نمل، آیه 64.
4) سوره ملک، آیه 21.
5) سوره روم، آیه 37.
6) سوره ذاریات، آیه 58.
7) سوره هود، آیه 6.
8) سوره سبأ، آیه 24.
9) سوره ق، آیات 9 تا 11.
10) سوره عبس، آیات 24 تا 32. آیات فراوان دیگرى نیز در این زمینه وارد شده که شباهت با آیات فوق دارد؛ از جمله: آیه 31 سوره یونس، آیه 172 سوره بقره، آیه 28 سوره روم، آیه 19 سوره شورى، آیه 26 سوره رعد، آیه 12 سوره شورى، آیه 27 سوره شورى، آیه 22 سوره بقره، آیه 32 سوره ابراهیم، آیه 73 سوره نحل، آیه 17 سوره عنکبوت، و آیه 13 سوره غافر.
