ناگفته پیدا است که ابرها همان ذرّات بخار آب هستند، و یا به تعبیر دقیقتر ذرّات آباند که ملکولهاى آن از هم دور شده، و به صورت بخار در آمده است. دقت درباره پیدایش ابر و باران اسرار جالبى از این دو پدیده عجیب خلقت را براى ما آشکار مىسازد. از جمله:
1- غالب مایعات تا به درجه غلیان وجوشش نرسند بخار نمىشوند؛ ولى آب یکى از مایعات استثنائى است که در هر درجهاى از حرارت تبخیر مىشود؛ و اگر این خاصّیت در آب نبود ذرّهاى از آب دریاها تبخیر نمىشد و ابرى به
وجود نمىآمد، و بارانى نمىبارید و تمام خشکىها از بى آبى مىسوخت!
2- این نیز حائز اهمّیّت است که به هنگام تبخیر فقط آب خالص بخار مىشود؛ و املاح و ذرّات دیگرى که در آن است بجا مىماند. یعنى یک تصفیه طبیعى دائمى حاصل مىشود تا سالمترین آب در اختیار بشر قرار گیرد.
3- اگر طبقات بالاى جو سردتر از طبقات پائین نبود؛ ابرهاى سرگردان در فضا هرگز نمىباریدند. ولى این تفاوت درجه سبب ریزش بارانها مىشود، و نیز اگر قدرت اشباع ذرّات بخار در هواى سرد و گرم یکسان بود باز باران نمىبارید؛ ولى چون هواى سرد قدرت اشباع کمترى دارد بخارات را تبدیل به آب کرده فرو مىفرستد.
4- باران علاوه بر تأمین آب لازم براى پرورش گیاهان، سطح زمین را مىشوید و آلودگىها را با خود به سوى دریاها مىبرد.
5- باران، هوا را نیز مىشوید، و گرد و غبار و ذرّات معلّق در هوا را در خود حل کرده به زمین مىآورد؛ و اگر ریزش باران نبود بعد از مدّتى هوا چنان آلوده و کثیف مىشد که تنفس براى انسان غیر ممکن بود.
6- باران سنگهاى کوهها را آرام آرام مىساید و خاکهاى قابل استفاده از آن تولید مىکند، و در سطح جلگهها مىگستراند.
7- باران خاکهاى پر قوّت را از مناطق دور با خود حمل مىکند و براى تقویت مزارع بر صفحه آنها مىگستراند؛ به طورى که در بعضى از مناطق (مانند سواحل نیل) جریان آب بهترین کودهاى طبیعى را براى گیاهان همراه خود مىآورد.
8- باران فقط در خشکىها حیاتبخش نیست؛ بلکه ریزش باران در دریا نیز بسیار مؤثّر است، و به گفته بعضى کمتر از تأثیر آن در خشکىها نیست! چرا که ریزش باران در دریا گیاهان ریز را در میان امواج آب پرورش مىدهد که خوراک بسیار مناسبى براى ماهىها و جانداران دریا است و آن سال که باران کم ببارد وضع صید دریا نامطلوب است.
9- ارتفاع ابرها از سطح زمین از ارتفاع بلندترین قطعات زمین بیشتر است؛ و به این ترتیب نقطهاى از آب باران بىبهره نمىماند.
10- بر سطح کوههاى بلند انواع درختان جنگلى و گیاهان داروئى و غذائى مىروید؛ و این به دلیل آن است که باران سهم آب لازم را به آنها مىرساند، و اگر باران نبود آنها هم مىخشکیدند.
11- امروز سدهاى عظیمى ساخته شده که قسمت مهمّى از برق دنیا را تأمین مىکند؛ و کارخانههاى عظیم را به حرکت در مىآورد. اگر درست بیندیشیم این هم از برکات ریزش باران بر کوهسارها است.
12- قسمتى از تراوشات ابرها به صورت برف بر زمین مىنشیند که بیش از همه در قلّههاى کوهها به عنوان منابع عظیم آب ذخیره مىشود، و در مناطق دیگر نیز به ذخائر آبهاى زیر زمینى کمک مىکند، چرا که تدریجاً ذوب مىشود و در زمین فرو مىرود. ولى اگر به جاى باران همیشه برف مىبارید بسیارى از فوائد گفته شده در بالا وجود نداشت.
13- ابرها دریاهاى معلّق در آسماناند، و چه بزرگ است خداوند که این همه آب را برخلاف قانون جاذبه، به آسمان فرستاده، و به آسانى از نقطهاى به نقطهاى دیگر مىبرد!
14- علاوه بر همه اینها ابرها در زمستان تأثیر قابل ملاحظهاى در کاستن از شدّت سرما دارند و در تابستان از گرما.
15- ابرها حامل الکتریستههاى مختلفى هستند که سبب پیدایش رعد و برقها مىشوند؛ و به خواست خدا در بحثهاى مربوط به رعد و برق درباره تأثیر این دو پدیده سخن خواهیم گفت.
در مجموع این دو پدیده که ما آنها را بر اثر انس زیاد امورى عادّى و ساده و پیش پا افتاده فکر مىکنیم، بسیار شگفتانگیز و اسرارآمیزند؛ و به خوبى مىتوان آیات عظیم توحید را در لابهلاى اسرار آنها مطالعه کرد، و از این نشانههاى بزرگ به عظمت آن ذات بى نشان پى برد.
